طراحی پلان معماری
طراحی پلانِ معماری :
طراحی پلان معماری در واقع یک نقشه ساختمانی است که توسط یک مهندس معمار با توجه به نیاز مالک ، منطقه مورد نظر و ضوابط شهرداری ، به بهترین شکل و در عین حال به زیبا ترین حالت ، طراحی میگردد. برای طراحی پلانِ معماری شیک می بایست اول محل پارکینگ هارا مشخص و با توجه به آن محل راه پله و آسانسور را جانمایی و طراحی داخلی را شروع کنیم. طراحی داخلی شامل ۲ بخش خصوصی و عمومی می باشد که خصوصی شامل سرویس ها ، اتاق خواب ها و… و عمومی شامل هال و پذیرایی و… میباشد. در طراحی معماری باید نوردهی ملک را در نظر و از آن به بهترین شکل بهره برداری کنیم و در عین حال ضوابط شهرداری را نیز مانند طول نورگیری ، رعایت کنیم.
نکته مهم
از نکته های مهم طراحی پلان معماری مسکونی جانمایی صحیح باکس پله و آسانسور است . در این جانمایی باید به عامل هایی مثل عرض و شکل زمین، تعداد واحد در هریک از طبقه ، تعداد پارکینگ های مورد نیاز در همکف و زیرزمین (در صورت وجود) و… توجه نمود. بعد باید در ارتباط با شکل باکس پله و اینکهباکس پله چهار طرفه ، سه طرفه یا پله دو طرفه باشد ، تصمیم گیری شود . معمولا هیچ قانون کلی در این مورد وجود ندارد و با توجه به شکل و ابعاد زمین و محدودیت های پروژه باید بهترین موقعیت قرارگیری پله و آسانسور را تعیین نمود، اما اکثرا بهترین موقعیت باکس پله و آسانسور در طراحی پلان ساختمان، در میان پلان است اما برای تامین پاکینگ در گوشه های ساختمان قرار میکیرد.
پلان معماری اصطلاحی است که در صنعت معماری و طراحی سازه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع یک نقشه ساختمان که توسط یک مهندس معماری طراحی می شود و شامل اطلاعات مورد نیاز در خصوص سازه مورد نظر است پلان نام دارد.
داده هایی که درپلان معماری وجود دارند بسیار حائز اهمیت هستند. برای مثال اطلاعاتی نظیر موقعیت مکانی سازه و تمام جزئیات مربوط به آن، طرح ساختمان، داده های فنی و تمام آنچه که برای ساخت سازه ضروری است توسط پلان برای مهندس معمار فراهم می شود.
طراحی پلان به صورت مرحله به مرحله انجام می گیرد تا طرحی ایده آل با مشخصات لازم ایجاد گردد. در حال حاضر به دلیل وجود نرم افزارهای بسیار پیشرفته کمتر کسی اقدام به طراحی پلان به صورت دستی می کند؛ زیرا اکثر افراد ترسیم پلان را با نرم افزار اتوکد (AutoCad) انجام می دهند.
این نرم افزار با قابلیت ایجادپلان های دو بعدی و سه بعدی امکان ارائه اطلاعات دقیق تر را فراهم می نماید. با این مقدمه، در ادامه این نوشته از آموت به بررسی نکات مهم در خصوص پلان معماری می پردازیم. با ما همراه باشید.
نکات مهم در تهیه پلان معماری ساختمان
در ترسیم پلان معماری، استانداردهای لازم باید رعایت شوند تا کوچک ترین اشتباهی رخ ندهد. نکات بسیار ضروری در تهیه پلان معماری ساختمان به شرح زیر می باشند:
- مقیاس ترسیم که میزان کوچک بودن ابعاد نسبت به اندازه واقعی آن ها را نشان می دهد باید تعیین گردد.
- رعایت تمام جهات جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق، غرب) در پلان الزامی است. اصولاً بالای صفحه ای که پلان در آن ترسیم می شود رو به شمال قرار می گیرد.
- نام بخش های مختلف پلان آپارتمان باید با نام انگلیسی مشخص شوند.
- مهندس معمار باید تمام طرح های اولیه نظیر سایت پلان، انواع پلان ها، مقاطع و نمادها را در پلان ترسیم نماید.
- در ترسیم دیوارها باید به ضخامت، باربر نبودن آن ها و همچنین عریض تر بودن دیوارهای خارجی توجه شود.
- درطراحی پلان، اندازه و موقعیت درب و پنجره ها باید تعیین گردد.
- در پلان باید پله ها و جدا کننده ها مشخص شوند.
انواع پلان معماری
پلان معماری تصویری از یک برش افقی فرضی که از دو سوم ارتفاع هر طبقه از ساختمان می گذرد ارائه می دهد. این پلان امکان رویت بخش های مختلف ساختمان را از بالا فراهم می کند. انواع پلان معماری به شرح زیر می باشند:
- سایت پلان یا پلان موقعیت: در این پلان، ابعاد و خطوط تراز زمینی که قرار است بنا در آن ساخته شود و همچنین موقعیت بنا از نظر مکانی مشخص می گردد.
- پلان طبقات: این پلان فضاهای مختلف ساختمان از قبیل اتاق ها، آشپزخانه، حمام و … را با اندازه های آن ها در هر طبقه از ساختمان نشان می دهد.
- پلان مبلمان: در پلان مبلمان، محل قرارگیری اسباب و اثاثیه در فضاهای مختلف مشخص می شود.
- پلان بام یا شیب بندی: در این پلان با دید افقی به سازه مورد نظر نگاه می شود و خط شیب بام به طرف آبرو، خرپشته، دیوارهای خارجی و قسمت های نورگیر بالاآمده از بام و … نشان داده می شوند.
انواع پلان سازه
هنگامی که پلان معماری در فاز یک طراحی شد، پلان سازه در فاز دو ترسیم می گردد. در پلان سازه جزئیات مربوط به اجرای سازه به مهندسین نمایش داده می شود و با توجه به آن نظارت بر ساخت صورت می گیرد. از جمله پلان های سازه ای می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- پلان فونداسیون: در این پلان موقعیت پی ها در زمین، ابعاد، تعداد و نوع آن ها تعیین می گردد.
- پلان تیر ریزی: در پلان تیرریزی ابعاد تیرها، محل قرارگیری و نحوه اجرای آن ها در سقف هر طبقه نشان داده می شود. هر طبقه از ساختمان با توجه به شکل سقف خود می تواند یک پلان تیر ریزی مجزا داشته باشد.
- پلان آکس بندی و ستون گذاری: در این پلان ابعاد و مکان قرارگیری ستون ها و محورهای آن ها مشخص می گردد. در ترسیم این پلان تمام جزئیات مربوط به ستون ها و موقعیت نبشی ها باید تعیین شوند تا بتوان مقاطع ستون ها و نمادها را نیز رسم کرد.
نکاتی که باید در طراحی نقشه ساختمان مسکونی رعایت شوند
تعداد اتاق‌ها مشخص شود
قبل از اینکه بخواهد یک نقشه برای ساختمان مسکونی طراحی شود میبایست با توجه به ابعاد زمین به تعداد اتاق هایی که می‌شود در آن فضا ایجاد کرد توجه شود. هر فضایی استاندارد خاصی دارد و فضای کمتر از آن خیلی موثر نخواهد بود. لذا با توجه به این استاندارد ها و اندازه و ابعاد ساختمان تعداد اتاق خواب ها، فضای اختصاص یافته برای آشپزخانه، پذیرایی، سالن و دستشویی و حمام مشخص می‌شود. اگرچه که پلان ساختمان مسکونی بسیار زیاد به سلیقه معمار و البته نیاز صاحب خانه بستگی دارد.
بعضی ممکن است دو اتاق استاندارد در یک فضای کوچک در نظر بگیرند، بعضی ها هم وجود یک اتاق خواب بزرگ در این فضا را مناسب بدانند. اگر که شما صاحب زمین هستید، میبایست در این رابطه نظراتتان را برای پلان اولیه ساختمان با معمار خود مطرح کنید.
جهت قرارگیری اتاق ها مناسب طراحی شود
جهت قرارگیری اتاق ها یکی از اصول اولیه در طراحی پلان ساختمان مسکونی است. حتی می‌توان آن را از اصلی‌ترین نکات در طراحی نقشه ساختمان مسکونی دانست. اگر به این نکته توجه نشود و اتاق ها در جهت نامناسبی قرار بگیرند، نتیجه آن نقشه می‌شود ،خانه ای با تابستان بسیار گرم و زمستان بسیار سرد.
اگر که می‌خواهید هر دو دما متعادل باشد بهتر است اتاق خواب ها و اتاق پذیرایی در جهت شمال قرار بگیرند. با این رویه نور خورشید تا حد ممکن به اتاق های بیشتری میتابد.
اگرچه که، باید به شهر و محلی که خانه در آن ساخته می‌شود نیز توجه شود. در نظر گرفتن شرایط متداول آب و هوای یک منطقه می‌تواند تا حدودی این جهات را تغییر بدهد.
مثلا در نواحی گرمسیری امکان دارد تابش نور خورشید در اتاق خواب، آن را بیش از حد گرم کند. به همین علت خانه ها به جهت شمال شرق ساخته می‌شود. یک معمار حرفه‌ای و آگاه به خوبی این جهات را می‌شناسد و می‌داند چگونه شرایط آب و هوا را در طراحی پلان ساختمان مسکونی در نظر بگیرد.
نور کافی برای فضای خانه در نظر گرفته شود
یکی از اصول طراحی پلان ساختمان مسکونی که بعضی از افراد به آن بی توجهی می‌کنند نور خانه است. اکثر مواقع می‌توان بعضی نقاط خانه را به راحتی با نور طبیعی روشن کرد. انتخاب پنجره های بزرگ یا سرتاسری در چنین مواقعی بسیار تاثیرگزار خواهند بود. نکته قابل توجه درباره نور طبیعی این است که نور طبیعی برای روحیه افراد داخل خانه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
در فضاهایی که نور طبیعی کمتری به داخل خانه تابیده می‌شود، افراد به افسردگی، اضافه وزن و بیخوابی دچار می‌شوند. لذا اگر چنین امکانی وجود دارد، چرا مورد استفاده قرار نگیرند؟
اینکه پنجره ها در کدام نقطه از خانه ایجاد شوند و چه اندازه از فضا را به خودشان اختصاص میدهند از جمله نکاتی هستند که باید در طراحی نقشه ساختمان مسکونی در نظر گرفته شود. استفاده از نور طبیعی خورشید برای روشن کردن فضای داخلی خانه، در کاهش مصرف انرژی نیز بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
هرچند به علت معذوریت هایی که آپارتمان های شهری دارند برطرف کردن کامل این نیاز در یک خانه آپارتمانی اغلب دشوار می‌شود. ولی در طراحی پلان های ویلایی، با توجه به اینکه فضای اطراف نیز به ویلا اختصاص دارد، به آسانی می‌توان حتی بخشی از دیوارها را به طور کامل شیشه ای در نظر گرفته یا پنجره های بزرگ برای اتاق ها درست کرد.
تمام این موارد باید در نقشه ساختمان مشخص شود. از محل قرار گیری پنجره ها، تا ابعاد و ارتفاعی که دارند. مشخص بودن این موارد در پلان ساختمان مسکونی می‌تواند به ساخت بهتر آن و محاسبه بودجه بسیار تاثیرگذار باشد.
پلان ساختمان مسکونی کاربردی و منطقی طراحی شود
با وجود اینکه امروزه طراحی های خلاقانه و مدرن بسیار مورد توجه قرار می‌گیرند، ولی در طراحی نقشه ساختمان مسکونی نکته ای که بیش از این ها مورد اهمیت است طراحی کاربردی و منطقی پلان ساختمان است. این یعنی باید هر چیزی در جای درست خودش قرار بگیرد.
محل قرارگیری کمد دیواری، برق‌کشی، راهرو ها و مسیر های بین اتاق خواب و سایر نقاط خانه، همه باید بر طبق یک اصول و منطق جلو بروند تا اشخاصی که در خانه سکونت دارند در راحتی کامل باشند. حتی در نظر گرفتن جایی برای قرار گرفتن جاکفشی در کنار در هم می‌تواند از جمله نکاتی باشد که در طراحی پلان ساختمان مسکونی مد نظر قرار گرفته می‌شود.
امنیت ساختمان فراموش نشود
در حالیکه بعضی ها فکر می‌کنند پلان ساختمان فقط یک نقشه اولیه از فضای داخلی ساختمان است، ولی امنیت ساکنین داخل خانه نیز در همین مرحله میبایست در نظر گرفته شود.
برای مثال در طراحی پلان آپارتمانی در نظر گرفتن راه خروج اضطراری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. علی الخصوص آپارتمان هایی که تعداد طبقاتشان بالاست. این خروج اضطراری تنها یکی از موارد ایمنی است که موقع طراحی نقشه ساختمان مسکونی مدنظر قرار می‌گیرد. در این مرحله کمک گرفتن از تکنسین های حرفه ای می‌تواند بسیار موثر باشد.
به بودجه توجه شود
پلان اولیه یک ساختمان می‌تواند تا حد بسیار زیادی بودجه ای که برای ساخت در نظر دارید را مشخص کند. با توجه به این بودجه، طراحی نقشه ساختمان شروع شده و شرایط متفاوت ساخت و ساز اولویت بندی می‌شود. ایمنی ساختمان، مواد اولیه ساخت دیوار ها، سایز و ضخامت دیوار ها، ابعاد پنجره ها، دوجداره بودن، عایق صدا بودن و همه این موارد از جمله نکاتی هستند که می‌توانند در بودجه بندی مشخص موثر باشند.
چیدمان وسایل نمایش داده شود
خیلی کم پیش می‌آید که پلان ساختمان چیزی بیش از یک سری مستطیل و خطوط و ابعاد آن‌ها باشد. ولی اخیرا ارائه یک چیدمان اولیه در این فضای کشیده شده می‌تواند ایده بهتری برای آغاز کار باشد. گاهی اوقات همین چیدمان فرضی می‌تواند تا حدودی نقشه اولیه ساختمان را تغییر بدهد. اکثرا طراحان از طرح های استاندارد مبلمان در طراحی پلان ساختمان مسکونی کمک می‌گیرند تا بتوانند بهتر ابعاد یک فضا را مشخص کنند. توجه نکردن به این نکته گاهی اوقات ممکن است موجب شود فضای طراحی شده برای قرار گرفتن مبلمان یا تخت خواب نا مناسب باشد.
نتیجه گیری
در طراحی پلان ساختمان مسکونی یا آپارتمان ها باید به مواردی توجه شود که بتواند کارایی، زیبایی و تهویه داخل فضای خانه را تا حد بالایی مورد تضمین قرار دهد. شایان به ذکر است نقشه ساختمان مسکونی می‌تواند در آینده به تغییر و بازسازی آن نیز کمک بسیاری کند. در صورت به وجود آمدن مشکل، وجود نقشه یا پلان ساختمان در یافتن مشکلات ساختمان نیز موثر است. لذا بسیار مهم است که اصول طراحی پلان در اولین گام برای ساخت و ساز مورد توجه قرار بگیرد.